Lęk przed oceną paraliżuje młodzież – Anna Madejska
Data publikacji: 09.04.2025W życiu nauka przez popełnianie błędów jest bezcenna. Kiedy ostatnio pozwoliliśmy młodemu człowiekowi popróbować czegoś po swojemu? Lub zorganizować coś od początku do końca bez naszej ingerencji? Dla wielu dorosłych to trudne pytania, bo instynktownie wolimy przejąć inicjatywę – “zrobimy to szybciej i lepiej”.
Tymczasem, jak wyjaśnia Anna Madejska, to właśnie przestrzeń do samodzielnego działania i uczenia się na własnych błędach buduje w młodzieży poczucie sprawczości.
ℹ️ Anna Madejska – dyrektorka Centrum Kultury Gminy Ciężkowice w Małopolsce, koordynatorka wielu projektów w programie Równać Szanse. Pisze o sobie: „Aktywna, odważna, czasem nieco zbuntowana staram się zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym podejmować działania, które wychodzą poza schematy.”
Dlaczego odbieramy młodym sprawczość?
Jako dorośli często kierujemy się obawą – o bezpieczeństwo młodych ludzi, o ich przyszłość, a czasem… o naszą własną ocenę. „To, co jest najbardziej krzywdzące dla młodego człowieka, to kiedy priorytetem staje się to, że wydarzenie albo instytucja musi się dobrze pokazać” – zauważa Anna Madejska. Wolimy kontrolować przebieg działań, by upewnić się, że wszystko zakończy się „sukcesem” według naszych kryteriów.
Jak budować sprawczość zamiast posłuszeństwa?
Rola dorosłego to bycie partnerem i towarzyszem, który:
👉 Nie wyręcza, tylko wspiera
👉 Pozwala na samodzielne decyzje i działania
👉 Daje przestrzeń do popełniania błędów
👉 Zapewnia bezpieczne warunki do eksperymentowania
👉 Nie ocenia, lecz udziela konstruktywnej informacji zwrotnej
„Młody człowiek potrzebuje poczucia, że przy dorosłym może bezpiecznie doświadczać życia. Wie, że gdy mu coś wyjdzie, dorosły będzie się z nim cieszył, a gdy mu coś nie wyjdzie, nie zostanie za to negatywnie oceniony” – podkreśla nasza rozmówczyni.
Czego dowiesz się z rozmowy:
👉 Dlaczego „wrzuć na luz” może być mądrzejszą strategią niż ciągła kontrola
👉 Jak oddać młodzieży inicjatywę przy organizacji wyjazdu (i dlaczego to działa!)
👉 Co zrobić, gdy młodzi przychodzą z pomysłem na wydarzenie do domu kultury
👉 Dlaczego rozmawianie o emocjach jest równie ważne jak uczenie kompetencji społecznych
👉 Jak biblioteki i domy kultury mogą stać się „trzecim miejscem” – przestrzenią prawdziwej sprawczości
Przestrzeń do doświadczania zamiast kontroli
Metoda Równać Szanse zakłada, że młodzi ludzie sami planują i realizują projekty – od pomysłu, przez organizację, po realizację. Dorosły koordynator towarzyszy im w tym procesie, ale nie przejmuje kontroli. „To wymaga od nas więcej czasu i cierpliwości. Łatwiej jest założyć dziecku buty na rzep niż poczekać, aż samo zasznuruje” – zauważa Ania. „Podobnie ze zorganizowaniem wyjazdu czy wydarzenia – oddanie inicjatywy młodym ludziom wymaga więcej czasu, ale tylko tak mogą się naprawdę nauczyć.”
Dla osób pracujących z młodzieżą to cenna wskazówka: nasza skuteczność nie mierzy się tym, jak sprawnie „przeprowadzimy” młodych przez projekt, ale tym, ile przestrzeni damy im do samodzielnego działania i uczenia się na własnych doświadczeniach.
Rozmowę przeprowadził Janusz Schwertner z portalu Goniec.pl w ramach inicjatywy „Gotowi na przyszłość”.